Jak mury broniły Kraków

Mury wokół Krakowa

Dawno temu cały Kraków otoczony był podwójnymi murami, które broniły miasto przed napadami wrogów, dookoła murów była fosa – rów z wodą. W murach były wieże nazywane basztami – każda z nich należała do wybranej grupy mieszkańców, którzy mieli jej bronić w razie napadu. Jeden z królów Polski Jan Olbraht bardzo bał się, że na Kraków napadną Turcy i postanowił wybudować dodatkowo Barbakan. Teraz wrogowie, kiedy chcieli się dostać do Krakowa musieli najpierw przejechać przez Barbakan, który również był otoczony fosą, potem między wąskimi murami (tzw. szyja) dlatego Barbakan nazywano Rondlem – wyglądał jak okrągły garnek z uchwytem – murem łączącym go z Bramą Floriańską.

Mieszkańcy miasta stali na murach i bronili Krakowa – strzelali z łuków przez otwory strzelnicze (małe okrągłe okienko z pionową szparą), zrzucali z murów kamienie, wylewali na wrogów wrzątek albo gorącą smołę. Wrogowie też strzelali z łuków, próbowali rozburzyć mury strzelając w nie wielkimi głazami z machin oblężniczych, wrota w bramie przebijali taranem – zaostrzonym pniem drzewa, wspinali się na mury po drabinach.

Dopóki napadający na Kraków strzelali tylko z łuków budowano wieże z kamienia, z ostrymi kątami, kiedy wynaleziono proch strzelniczy, pistolety i armaty wtedy przebudowano ściany wież, żeby miały półokrągły kształt (wtedy były bardziej wytrzymałe na uderzenia kul armatnich). W tych czasach wymyślono już cegły z których łatwiej było budować niż z kamienia.

Oczywiście mieszkańcy też mieli już później strzelby, strzelali z murów do wrogów. Kiedyś jednemu z nich Marcinowi Oracewiczowi zabrakło pocisków i strzelił swoim metalowym guzikiem, okazało się, ze trafił celnie i zabił dowódcę wojsk rosyjskich! Na pamiątkę tego wydarzenia na Barbakanie powieszono tablicę pamiątkową i postawiono mu pomnik w Parku Strzeleckim.

Bramy do miasta

Było też oczywiście 8 bram z opuszczanymi żelaznymi kratami czyli bronami, którymi można było wjechać do Krakowa. Wszystkie bramy były zamykane na noc.

Kiedy zburzono mury miejskie Krakowa?

100 lat temu, kiedy Kraków się rozbudował, wyszedł poza mury postanowiono je rozburzyć. Jeden z urzędników miejskich Feliks Radwański poprosił, żeby zostawić chociaż kawałek przy ul. Floriańskiej ponieważ od tej strony wieją silne wiatry i mogłyby podnosić spódnice kobietom idącym na mszę do Kościoła Mariackiego – władze Krakowa go posłuchały, a mieszkańcy w podziękowaniu zamontowali tablicę pamiątkową dla F. Radwańskiego na murze obronnym między Bramą Floriańską a Basztą Pasamoników.

Dzięki temu uratowano przed zburzeniem Barbakan i ten fragment murów z Arsenałem Miejskim (miejscem gdzie przechowywano broń i proch strzelniczy), Bramą Floriańską – głównym wjazdem do Krakowa, bronili jej kuśnierze – wyrabiali skórę i szyli z niej różne wyroby), Basztą Pasamoników (od strony Teatru im. J. Słowackiego) – pasamonicy byli to rzemieślnicy wytwarzający dodatki do ubrań – paski, ozdobne taśmy, frędzle (stąd dziś nazwa sklepów z nićmi i guzikami – pasmanteria). Pasamonikiem był np. Marcin Oracewicz, który strzelał guzikiem. Zachowały się też Baszta Ciesielska (po drugiej stronie Bramy Floriańskiej, broniona przez cieśli, którzy robili drewniane elementy konstrukcji domów i dachów oraz powroźników – wyrabiali liny) i Baszta Stolarska (za Arsenałem, bronili jej oczywiście stolarze – wytwarzali drewniane meble, okna i drzwi).

Po pozostałych basztach zostały tylko pamiątkowe tablice – możemy je odnaleźć spacerując dookoła Starego Miasta Plantami. Zobaczymy też wtedy jeszcze jeden fragment murów obronnych, które są ścianą klasztoru ss. Dominikanek (między wylotami ul. Mikołajskiej i Siennej) oraz zarys najstarszej bramy miejskiej „Na Gródku”, która została wmurowana w ścianę klasztoru.

A teraz spróbujcie sami powiedzieć która część murów jest najstarsza, po czym możemy to poznać? Najstarszy zachowany fragment to Brama Floriańska – jest zbudowana z kamienia i ma ostre kanty, proste ściany. Baszty – np. Pasamoników i Ciesielska są młodsze – mają kształt półokrągły i są zbudowane z cegły.

Zarówno Barbakan jak i Mury Obronne to oddziały Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – można je zwiedzać w sezonie letnim.

Na Bramie Floriańskiej od strony ul. Floriańskiej zobaczymy wizerunek św. Floriana – jest z nim związana ciekawa legenda o św. Florianie.

Aplikacja "Z obwarzankiem po Krakowie"

Koniecznie zobaczcie też naszą interaktywną aplikację - przewodnik dla dzieci po Krakowie. W ciekawy sposób poznacie krakowskie legendy, historię i zabytki tego niezwykłego królewskiego miasta. Z aplikacji chętnie korzystają też nauczyciele oraz kluby edukacji domowej wyświetlając ją w formie prezentacji - wraz z przewodnikiem i kolorowankami do wydruku stanowią komplet materiałów edukacyjnych o Krakowie, które otrzymały  nagrodę Instytutu Dziedzictwa Narodowego. 

Wersja polska: Z obwarzankiem po Krakowie

Zobacz także:

Może chcecie wytropić inne krakowskie legendy i ciekawostki?

A poniższym artykule znajdziecie również komplet kolorowanek o innych krakowskich legendach do domowego wydruku: