Babia Góra - legendy, opowieści i tajemnice
Babia Góra to królowa polskich Beskidów, należąca do Korony Gór Polski i Korony Polskich Beskidów. Jej charakterystyczna sylwetka jest widoczna ze wszystkich beskidzkich pasm, a panoramy ze szczytu (jeśli tylko wielka Kapryśnica, "Matka Niepogód" będzie na tyle łaskawa, żeby nam je ukazać) zapierają dech w piersiach! O tej niezwykłej górze krąży wiele legend. Poznajcie najważniejsze z nich!
Skąd się wzięła nazwa Babia Góra?
Zanim ludzie zaczęli na poważnie interesować się geologią i ruchami górotwórczymi musieli wytłumaczyć sobie w jaki sposób powstała taka wielka góra. Być może to... góra śmieci zgarnięta przez olbrzymkę? Być może to zbójnicka kochanka (czyli tzw. "frajerka"), która zobaczyła, że jej ukochanego pojmali i skamieniała z rozpaczy? A może to były dwie zbójnickie "frajerki" opłakujące dwóch zbójników: duża i mała?
Jeszcze inne podania głoszą, że w babiogórskich jaskiniach zbójnicy więzili porwane przez siebie kobiety, że na znajdującej się tu tajemniczej (bo dotąd nie zlokalizowanej) Hałeczkowej Polanie w wigilię dnia św. Łucji odbywały się sabaty czarownic, albo, że Babia Góra jest po prostu tak kapryśna, zmienna i nieprzewidywalna jak niejedna (niekoniecznie tak wielka) kobieta?
Najbardziej naukowe teorie wiążą nazwę góry z przedchrześcijańskim kultem płodności i kobiecych bóstw. Stąd "babie góry" spotkamy nie tylko w Karpatach, ale także w pasmach górskich w Azji, czy Ameryce Południowej.
Babia Góra - "wodny wulkan"
Północne, polskie stoki Babiej Góry słyną m.in. z tego, że wypływa z nich kilkanaście strumieni. Skąd tyle wody bierze się na górze? W dawnych czasach ludzie tłumaczyli sobie to w ten sposób, że wewnątrz masywu musi się widocznie znajdować olbrzymie podziemne jezioro. Według tych legend Babia Góra była więc swojego rodzaju "wodnym wulkanem", który zamiast lawy wypuszcza z siebie wodne potoki.
Co jest ukryte w Babiej Górze?
Co jeszcze, poza podziemnym jeziorem może być ukryte w Babiej Górze? Oczywiście skarby! Jednymi z pierwszych zdobywców Babiej Góry byli średniowieczni poszukiwacze skarbów, cennych kruszców i minerałów. Zostawili po sobie tajemnicze znaki wyryte na kamieniach przy wejściu do babiogórskich jaskiń i grot.
Ukrytych pod ziemią, lub w tajemnych grotach skarbów wg rożnych podań miały na Babiej Górze strzec bliżej nieokreślone smoki, lub też wielki tęczowy wąż w królewskiej koronie - gadzi król, który wprawdzie miał powiązania z nieczystymi siłami i magiczną siłę, ale także cechowało go pewne poczucie sprawiedliwości: skarby oddawał tylko uczciwym i prawym poszukiwaczom, a chciwych i nieuczciwych karał.
Babia Góra - skarby, rozbójnicy i przemytnicy
Historycznym faktem jest to, że niedostępne stoki Babiej Góry były doskonałym schronieniem dla beskidzkich zbójników, a część z babiogórskich jaskiń była przez nich wykorzystywana. Czy coś w nich pozostało po dzień dzisiejszy? Wg. legend całe mnóstwo zbójnickich skarbów!
Najbardziej niesamowitym skarbem Babiej Góry jest 13 beczek (w 12 z nich znajdują się pieniądze, a w trzynastej - wino). Podobno szukać ich należy na stromych zboczach Sokolicy, a żeby do nich dotrzeć trzeba otworzyć troje drzwi: kamienne, żelazne i cisowe.
Inne miejsca, gdzie wg legend na Babiej Górze znajdują się zbójnickie skarby:
- Złota Studnia - pod szczytem Małej Babiej Góry
- kompleks jaskiń i szczelin na Izdebczyskach, czyli głazowiskach poniżej Kościółków, m.in. Słowikowa Studnia i Zbójnicka Grota
- Przełęcz Brona - tu zakopał kotlik z dukatami harnaś z Zawoi
Bardziej "współcześni rozbójnicy", czyli przemytnicy, też upodobali sobie Babią Górę. Ich tajemna ścieżka prowadziła ponoć tzw. Tabakowym Chodnikiem przez Przełęcz Jałowiecką u stóp masywu Babiej Góry (Zbójecki Chodnik przechodził przez Przełęcz Borna do Półgóry, przez polanę ze Zbójnickim Stołem).
Prawdziwe skarby Babiej Góry
Nikt nie wie, czy zbójnickie skarby nadal znajdują się w grotach Babiej Góry, czy strzegą ich smoki, węże czy czary. Natomiast na pewno realnym skarbem Królowej Beskidów jest niezwykła flora obfitująca w rośliny, którym od wieków przypisywano magiczne znaczenie. Obok poszukiwaczy skarbów i zbójników to właśnie zielarki i znachorki były jednymi z pierwszych odkrywców i zdobywców Babiej Góry.
Lecznicze znaczenie przypisywano m.in. czosnkowi niedźwiedziemu, czarnemu bzu, czy przywrotnikowi pospolitemu. Do magicznych celów wykorzystywano trujące rośliny: ciemiężycę (chroniącą przed wilkami), wawrzynek wilczełyko i wilczomlecz. Legendą owiane jet także pochodzenie nazwy okrzynu jeleniego - symbolu Babiogórskiego Parku Narodowego.
Podobno okrzyn wyrasta tam, gdzie postawi nogę boginka - istota magiczna, sprowadzająca wędrowców na manowce. Boginki pilnują potem "swoich kwiatów", a jeśli w jakimś miejscu rośnie ich dużo to oznacza, że tu lubią spotykać się i tańczyć. Wg legendy pewien chłopak nie wierzył w boginki i żeby udowodnić, że nie istnieją skosił ciupagą zagajnik okrzynu. Za karę boginki zamieniły go... w jelenia! Odczarować go mógł tylko człowiek, który ponad swoje życie kochał zwierzęta. Stało się to, kiedy jedna z pasterek na Polanie Krowiarki ocaliła go przed kulą myśliwego.
Kościółki - legenda o zaginionym grodzie na Babiej Górze
Jedno z miejsc na grzbiecie Babiej Góry nosi niecodzienną nazwę "Kościółki". Legenda związana z tym miejscem w zasadzie powtarza schemat znany z wielu miejsc w Polsce i na świecie. Otóż jest to opowieść o grodzie ukaranym za złe postępki jego mieszkańców.
Gród, który znajdował się ponoć u zachodnich stóp najwyższego szczytu Babiej Góry, Diablaka, za karę został pochłonięty przez skały. Działo się to stopniowo: najpierw zostały pochłonięte jego dolne partie (dzwonnica ponoć nadal wystawała ponad powierzchnię), później pozostał tylko kościelny krzyż, a w końcu: gołe skały.
Dziś podobno w okolicy "Kościółków" da się niekiedy słyszeć dziwne odgłosy przypominające dzwonienie dzwonów. Czy pochodzą one spod ziemi, czy wydaje je wiatr hulający po skalnych szczelinach i rozpadlinach?
Ps. 1. Macie ochotę zdobyć szczyt Babiej Góry i osobiście poznać miejsca opisane w legendach? O tym jak się tu dostać piszemy w tym artykule:
Babia Góra - wszystkie szlaki. Dla dzieci i nie tylko
Babia Góra z Diablakiem (1725 m n.p.m.) - najwyższym szczytem Beskidu Żywieckiego, to perła w koronie najwyższych gór Polski, zasłużenie zwana Królową Beskidów. ...
Ps. 2. Babia Góra to nie tylko skarbnica fantastycznych legend i podań, ale i całkiem poważnych (i prawdziwych!) historii. Poznajcie je w tym artykule:
Babia Góra - fakty i ciekawostki
Poznajcie prawdziwe ciekawostki o Babiej Górze: babiogórskie rekordy: "naj-" i "numery jeden" oraz historyczne fakty związane ze zdobywaniem jej szczytu na przestrzeni wieków. ...
Data dodania: 2023-06-22
