Rotunda - najpiękniejszy cmentarz wojskowy w Beskidach wczoraj i dziś
Miejscowość: Regietów
check_circle Nachylenia terenu
check_circle Głównie w cieniu
Cmentarz wojenny nr 51 na szczycie Rotundy (771 m n.p.m.) to wyjątkowe miejsce w Beskidzie Niskim z bardzo ciekawą historią w tle. Co warto wiedzieć o cmentarzu wojennym na Rotundzie, jak tu dojechać i jakim szlakiem dojść na szczyt?
Cmentarz wojenny nr 51 Rotunda - historia
Najpiękniejszy cmentarz upamiętniający ofiary I wojny światowej w Beskidzie Niskim powstał na szczycie góry o nazwie Rotunda. Na początku XX w. wzgórze nie był tak zalesione jak dziś, dzięki temu cmentarz był widoczny z daleka, niczym twierdza na szczycie. W założeniu miał być celem wędrówek dla rodzin i osób, pragnących oddać cześć ofiarom Wielkiej Wojny.
Niestety, po zmianach granic państw w 1918 r., a szczególnie po 1945 r. miejsce to popadło w zapomnienie. Rotunda została zalesiona, cmentarz znikł z oczu i pamięci okolicznych mieszkańców. Przez wiele lat nie prowadził tu żaden znakowany szlak. Niekonserwowane drewniane konstrukcje zbutwiały, połamały się i niewiele brakowało, aby wkrótce nie pozostał po nich żaden ślad.
Ratunek dla zabytkowego cmentarza przyszedł m.in. za sprawą studentów z Warszawy, którzy u stóp Rotundy założyli sezonową bazę namiotową. We współpracy z Austriackim Czarnym Krzyżem, lokalnymi władzami i organizacjami teren cmentarza został oczyszczony, a drewniane gontyny i nagrobki odbudowane. w latach 90 XX w. oprowadzony został tędy szlak, dzięki któremu miejsce stało się łatwiej dostępne i bardzo popularne wśród pieszych turystów.
Oto skrócone dzieje cmentarza w obrazkach: od projektu na pocztówce, budowy, zniszczenia i odbudowy na początku XXI w.:
Jak dojechać i dojść na Rotundę?
Jak to w Beskidzie Niskim: najłatwiej dojechać pod Rotundę samochodem, albo do Regietowa, albo od strony Zdyni. W obu tych miejscowościach brak wyznaczonego parkingu dla turystów. W Regietowie samochody zostawiane są na poboczu drogi, w Zdyni można umowić się na zostawienie samochodu koło sklepu i ośrodka wypoczynkowego "U Zosi".
Autobusem możemy dojechać albo do Zdyni (połączenia z Gorlic), albo do Hańczowej i Wysowej-Zdrój (wtedy do przejścia w drodze do Regietowa i na Rotundę pozostanie nam jeszcze Kozie Żebro)
Piesze szlaki na Rotundę
Przez Rotundę przechodzi jeden szlak turystyczny: czerwony Główny Szlak Beskidzki, na który możemy wejść albo od strony Regietowa (krótsza, bardziej stroma droga), albo w Zdyni (droga dłuższa, ale łagodniejsza).
Najpopularniejszy i najkrótszy szlak na Rotundę
Zdecydowanie najwięcej osób wchodzi na Rotundę z Regietowa. To krótki, ale miejscami dość stromy szlak:
średnia
Z Regietowa na Rotundę
Na Rotundę ze Zdyni
Trochę dłuższa, za to bez stromych podejść jest trasa ze Zdyni na Rotundę, też czerwonym szlakiem:
średnia
Rotunda ze Zdyni
Cmentarz wojenny nr 51 Rotunda: ciekawostki i fakty
Co warto wiedzieć o cmentarzy wojennym na Rotundzie? Wiele ciekawych informacji znajdziecie na kilku tablicach historycznych koło cmentarza - są tu i liczne fotografie, dokumenty, daty i ważne nazwiska.
Kto zbudował cmentarz na Rotundzie?
Projektantem cmentarza: zarówno całego założenia, rozmieszczenia nagrobków, krzyży, a także monumentalnych wież, tzw. gontyn był słowacki architekt Duszan Jurkowicz. Do jego dzieł zaliczają się też m.in. cmentarze w Krempnej i na Przełęczy Małastowskiej. Budowa cmentarza nr 51 na Rotundzie została ukończona w lecie 1918 r.
Jakie są wymiary cmentarza na Rotundzie?
Okrąg, który zajmuje cmentarz ma średnicę 38 m. Najwyższa wieża ma 17 m wysokości, a pozostałe 4 - nieco ponad 12 m. Obecne konstrukcje to odbudowane w latach 2008-2016 repliki zniszczonych oryginalnych gontyn. Jeden z zachowanych, oryginalnych krzyży jest przechowywany w muzeum w Gorlicach.
Kto jest pochowany na Rotundzie?
W 24 grobach (imiennych i zbiorowych) pochowano w sumie 54 żołnierzy: 42 z Armii Austro-Węgierskiej oraz 12 Rosjan. To ofiary walki o Rotundę z marca i maja 1915 r (Austriacy odbijali ją z oblężenia rosyjskiego), a także żołnierze, których ciała ekshumowano z okolicznych pól i lasów.
Zwyczaj wspólnego pochówku poległych żołnierzy obu wrogich armii miał pokazać równość ofiar w obliczu śmierci i podkreślać tragizm Wielkiej Wojny.
Co oznacza napis na tablicy cmentarnej?
Na głównej, najwyższej wieży znajduje się wielka kamienna tablica z wierszem w j. niemieckim. Jego autorem jest Hans Hauptmann - poeta, który napisał wiele podobnych epitafiów na cmentarzach wojennych z okresu I wojny światowej.
Data dodania:
Data aktualizacji:
Wiecej w regionie Beskid Niski
