Wypał węgla drzewnego w Bieszczadach
Tradycja wypału węgla drzewnego w bieszczadzkich lasach obrosła legendami o pustelnikach, żyjących z dala od osad ludzkich, o ich trudnej i niebezpiecznej pracy, która jednak staje się ich pasją i sposobem na życie.
Bieszczadzcy węglarze i budnicy
Osoby wypalające węgiel drzewny nazywane są węglarzami, lub budnikami. Podobno pojawili się na tych terenach już w XV wieku! Dlaczego w Bieszczadach? Podobno najlepszy jest węgiel drzewny z drewna bukowego, a buków w Bieszczadach nie brakuje!
Jak wypalano węgiel drzewny w Bieszczadach?
Tajemnica właściwego wypału drewna to odpowiednie ograniczenie dopływu tlenu. Trzeba wielkiego wyczucia i doświadczenia, żeby drewno zamiast spalić się, spopielić przemieniło się w cenny węgiel drzewny.
Początkowo drewno układano w stos i obsypywano ziemią, obkładano darnią. To były tak zwane mielerze: W podobnych mielerzach uzyskiwano też inne produkty: terpentynę, dziegieć i maź. Do ich produkcji potrzebne były pniaki sosnowe, jodłowe i kora brzozy, które zawierają najwięcej żywicy.
Później, w drugiej połowie XX wieku powstały stalowe piece, retorty, które do dziś są wykorzystywane przez współczesnych węglarzy. Czy wiecie, że temperatura w środku retorty w czasie wypału drewna sięga 8000 stopni? Kiedy dym wydobywający się z komina zmieni barwę z szarego na biały retortę należy zalać 100 litrami wody i pozostawić na około dobę do ostygnięcia.
Węgiel drzewny - zastosowanie
Węgiel drzewny jest trzykrotnie bardziej kaloryczny niż surowe drewno, Stosowany jest powszechnie jako paliwo do grillów, ale do produkcji filtrów, materiałów plastycznych, a nawet jako barwnik spożywczy.
Gdzie zobaczyć wypał węgla w Bieszczadach?
Mimo, że popyt na węgiel drzewny nie maleje jego tradycyjny wypał powoli odchodzi do historii. Podobno ostatnich prawdziwych budników można spotkać m.in. w Szczerbanówce koło Cisnej, koło Majdanu (od strony Komańczy) oraz w Stężnicy ("wypał u Zygmunta").
Żeby nie przeszkadzać węglarzom, którzy nie do końca chcą być "żywą atrakcją turystyczną" polecamy zatrzymać się w mini skansenie wypału węgla drzewnego między Stuposianami i Mucznem:
Plenerowe muzeum wypału węgla drzewnego
Mały skansen, czyli rekonstrukcja dawnego mielerza, prawdziwa retorta oraz barak - dom węglarza znajduje się przy drodze Stuposiany - Muczne ...
Warto też wybrać się do nowego (otwarte w lipcu 2023 r.) żywego muzeum wypału węgla drzewnego w Komańczy. Pracujący tu węglarze są główną atrakcją miejsca i razem z przewodnikiem chętnie odpowiadają na pytania o swojej pracy.
Eko-Muzeum Węgla Drzewnego "Na Wypale"
"Na Wypale" to żywe muzeum wypały węgla drzewnego. Zobaczymy tu ludzi pracujących przy wypale "bieszczadzkiego złota" i prawdziwe dymiące retorty. ...
Data dodania: 2022-08-10
Data aktualizacji: 2022-08-16
